Η teacherland.gr με χαρά σας παρουσιάζει ένα πολύ διαφορετικό βιβλίο για τον αγώνα του ελληνικού λαού εναντίον του φασισμού. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε ειδικά την κυρία Δήμητρα Κουκίου αλλά και γενικά το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο για την προσφορά του συγκεκριμένου υλικού.
Πενακια «εφ΄οπλου!». Ο Ελληνοϊταλικος Πολεμος του 1940 στη γελοιογραφια της εποχης
Κείμενα- επιμέλεια: Νατάσα Καστρίτη
Έκδοση: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος- Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα, 2012
Η έκδοση (238 σελίδων με 258 έγχρωμες εικόνες και με εισαγωγή 30 σελίδων που αφορά στην ένταξη της γελοιογραφίας, των κόμικς και του κινουμένου σχεδίου στην προπαγάνδα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου) περιλαμβάνει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από τις γελοιογραφίες που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό τύπο στη διάρκεια του Πολέμου του 1940-1941. Είναι έργα κορυφαίων γελοιογράφων της εποχής του Μεσοπολέμου και νεότερων, οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας μετά την απελευθέρωση (Κώστας Μπέζος, Αντώνης Βώττης, Γιώργος Γκεϊβέλης) αλλά και νεότεροι που δραστηριοποιήθηκαν πιο συστηματικά στο χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας μετά την απελευθέρωση (Φωκίωνας Δημητριάδης, Σταμάτης Πολενάκης, Μίμης Παπαδημητρίου, Σοφόκλης Αντωνιάδη, Νίκος Κατσούρος, Νικόλαος Νείρος, Μιχάλης Παπαγεωργίου, Μιχάλης Νικολινάκος, Παύλος Παυλίδης, Νίκος Καστανάκης).
Θεματικά καλύπτουν όλη την περίοδο του πολέμου (Οκτώβριος 1940- Απρίλιος 1941). Η σειρά δημοσίευσης ακολουθεί τα γεγονότα, όπως αυτά περιγράφονται στο σύντομο ιστορικό που τις συνοδεύει. Επιχειρείται έτσι μία διαφορετική προσέγγιση των πολεμικών εξελίξεων, ένα είδος εικονογραφημένου χρονικού, που προβάλει τη δυναμική της γελοιογραφίας ως πηγή τεκμηρίωσης ενός ιστορικού γεγονότος και ως αποδέκτη και εκφραστή της επικαιρότητας.
«[…] Δυο πράγματα δεν έλειπαν από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, το χειμώνα του 1940-41: Οι εξελίξεις στο μέτωπο και η γελοιογραφία της ημέρας: σκιτσάκια όπου απελπισμένοι Ιταλοί έρχονταν αντιμέτωποι με αγέρωχους εύζωνες, στράφηκαν αμείλικτα ενάντια στον εισβολέα με καίρια αν και, φαινομενικά, ανάλαφρα χτυπήματα.[…] Η μέχρις εσχάτων σάτιρα ήταν επιβεβλημένη, τόσο γιατί έπληττε την εικόνα των αντιπάλων όσο και γιατί συνέβαλε στην εξύψωση του ηθικού των Ελλήνων. […] Το κοινό ανταποκρίθηκε και μάλιστα συμμετείχε ενεργά. Εφημερίδες δημοσίευαν σκίτσα των αναγνωστών τους και οργάνωναν γελοιογραφικούς διαγωνισμούς. Γελοιογραφίες εικονογραφούσαν και τα επιστολικά δελτάρια, που κυκλοφορούσαν με την έγκριση της λογοκρισίας και έφταναν μέχρι το μέτωπο. […] Ευρηματικές, κεφάτες και ποικίλες οι γελοιογραφίες του πολέμου πετυχαίνουν να διακωμωδήσουν τους εισβολείς, να απογειώσουν τη δόξα των πολεμιστών, να τονώσουν το ηθικό των αμάχων. Και αν κανείς αναρωτιέται πως μπορεί να τα καταφέρει όλα αυτά ένα σατιρικό σκιτσάκι ας βάλει τον εαυτό του στη θέση όλων εκείνων που μαζί με τα νέα του μετώπου έβλεπαν στα πρωτοσέλιδα τον πολύ κύριο Duce, φέρελπιν ηγέτη της φασιστικής αυτοκρατορίας, να το βάζει στα πόδια στη θέα ενός τσαρουχιού.» (από την εισαγωγή)
