Γιατί να μάθω Φυσική;
Παιδί μου πρέπει να προσπαθήσεις να μάθεις καλή Φυσική. Θα σου χρειαστεί, είναι ένα πολύ βασικό μάθημα.
Αυτή είναι μία μόνιμη επωδός των γονιών προς τα παιδιά τους στο δημοτικό, που συμπληρώνει συνήθως μία αντίστοιχη εκμυστήρευση από τους εκπαιδευτικούς:
Η Φυσική είναι ένα μάθημα που αρέσει στους μαθητές, αλλά είναι δύσκολη και για αυτούς και για μένα.
Αλλά γιατί η Φυσική είναι σημαντική και γιατί είναι δύσκολη; Μπορεί τα ερωτήματα να ακούγονται απλοϊκά, ίσως και αυτονόητα, αλλά είναι όντως έτσι; Είναι προφανές ότι για να μπορέσουμε να πείσουμε τους μαθητές να ασχοληθούν μαζί της, θα πρέπει πρώτα να έχουμε καταλήξει εμείς οι ίδιοι για τη σημασία που έχει (εάν έχει) για τη ζωή των μαθητών και κατόπιν να τη προβάλουμε με τρόπους που να τους ενδιαφέρουν, διευκολύνοντάς τους να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες. Διαφορετικά πελαγοδρομούμε, χάνοντας τόσο τον δικό μας χρόνο αλλά πολύ περισσότερο, χαραμίζοντας τον χρόνο και τις αγαθές προθέσεις των μαθητών.
Για εμάς η Φυσική, ή σωστότερα οι Φυσικές Επιστήμες για να συμπεριλάβουμε και τη Χημεία, τη Βιολογία, τη Γεωλογία και τη Γεωγραφία, είναι επιστήμες που έχουν να προσφέρουν τα εξής στους μαθητές:
1) Την αυτοπεποίθηση ότι τα φυσικά φαινόμενα ερμηνεύονται και δεν συμβαίνουν στην τύχη (όποια τέλος πάντων έχουμε καταφέρει να ερμηνεύσουμε).
2) Τη σιγουριά ότι υπάρχει συγκεκριμένη μεθοδολογία με την οποία μπορούν να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα, η οποία στηρίζεται στο πείραμα και στη νοητική επεξεργασία των δεδομένων και όχι στο ότι «Το είπε ο τάδε επιστήμονας ή ο δάσκαλός μου».
3) Να συνδέσουν αίτιο με το αποτέλεσμα (είχαμε τραυματισμό στο αυτοκινητιστικό ατύχημα γιατί δεν φόραγαν ζώνες, οπότε τους ασκήθηκαν μεγάλες δυνάμεις και δεν φταίει η «κακιά η ώρα»).
4) Να γνωρίσουν τις επιστημονικές διαδικασίες.
5) Να συνδέσουν την επίδραση διαφορετικών παραγόντων που επηρεάζουν ένα φαινόμενο (μπορεί δηλαδή να μην υπάρχει μόνο μία αιτία αλλά πολλές που επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα).
Με αυτά κατά νου μπορούμε να σχεδιάσουμε διδακτικές προτάσεις και το αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό (φύλλα εργασίας, πειράματα, διαδραστικές παρουσιάσεις, διαγωνίσματα αξιολόγησης) που να ικανοποιούν με συνέπεια τους παραπάνω άξονες αλλά και να προκαλούν το ενδιαφέρον των μαθητών.
Ας δούμε ένα παράδειγμα: όλοι μας έχουμε ακούσει από τα μαθητικά μας χρόνια ότι «Τριβή ονομάζουμε μία δύναμη που ασκείται όταν δύο σώματα βρίσκονται σε επαφή και το ένα κινείται ή τείνει να κινηθεί ως προς το άλλο.». Αλλά από αυτό τελικά τι μας έχει μείνει; Χρησιμοποιούμε αυτή τη γνώση κάπου στην καθημερινότητά μας; Μήπως τελικά είναι άχρηστη συσσώρευση πληροφορίας και όχι χρήσιμη γνώση;
Εμείς στην teacherland.gr στην ενότητα της τριβής στην Ε’ τάξη χρησιμοποιούμε μία ιστορία σαν αυτή:
Η Νάντια για το πρωινό της, ρίχνει μέλι στο γάλα της. Παρατηρεί όμως ότι το μέλι δεν «τρέχει» εύκολα από το κουτάλι καθώς το κρατά πάνω από το ποτήρι με το γάλα. Ποια θεωρείς ότι είναι η αιτία;που είναι παρμένη από την καθημερινότητα των μαθητών και ζητά από αυτούς να ερμηνεύσουν τη συγκεκριμένη κατάσταση, αποδίδοντάς την στην ύπαρξη τριβής ανάμεσα στο μέλι και στο κουτάλι.
Επίσης στο τέλος τους ζητούμε να φτιάξουν μία πρότυπη πειραματική διάταξη και να ερμηνεύσουν γιατί το μολύβι δεν βγαίνει από ένα μπουκάλι γεμάτο ρύζι. Μέσα από αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, παρακινείται το ενδιαφέρον των μαθητών, αποκτούν κατασκευαστικές δεξιότητες αλλά και εφαρμόζουν τη γνώση τους.
Δρ. Βασίλης Γρηγορίου
υπεύθυνος Φυσικών Επιστημών teacherland.gr
