Περιβαλλοντική επιστήμη, Ηθική και Εκπαίδευση
Ο καλός συνάδελφος, σχολικός σύμβουλος, Αχιλλέας Μανδρίκας, μας έδωσε μεγάλη χαρά εμπιστευόμενος την teacherland.gr για να μοιραστεί κάποιες σκέψεις του σχετικές με το βιβλίο του “Περιβαλλοντική: επιστήμη, ηθική και εκπαίδευση”. Αξίζει ιδιαίτερα να ακούγεται η φωνή ανθρώπων που αποτέλεσαν πρωτοπόροι στην περιβαλλοντική εκπαίδευση γιατί βασίζεται στην πρωτογενή εμπειρία και γνώση και όχι στην απλή αναπαραγωγή της.
Τι είδους Περιβαλλοντική Εκπαίδευση προσφέρεται σήμερα στο ελληνικό σχολείο; Ποια είναι η σχέση της με τις Φυσικές Επιστήμες και την Περιβαλλοντική Επιστήμη; Ποια Ηθική και Φιλοσοφία πρεσβεύει; Με ποιες μεθόδους υλοποιείται; Τι δείχνουν οι έρευνες για τις αντιλήψεις υποψηφίων και εν ενεργεία εκπαιδευτικών σε θέματα Φυσικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών; Ποιες προτάσεις διατυπώνονται διεθνώς για την εισαγωγή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Περιβαλλοντικής Επιστήμης στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών; Τι δείχνει η ιστορική ανασκόπηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα; Τι έχει προσφέρει μέχρι σήμερα η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στους μαθητές και στο ελληνικό σχολείο γενικότερα;
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα στα οποία προσπαθεί να δώσει απαντήσεις το παρόν βιβλίο. Κι αν σε κάποια ερωτήματα οι απαντήσεις δεν είναι μονοσήμαντες, αυτό τονίζει την αναγκαιότητα συνέχισης του διαλόγου στη χώρα μας γύρω από τα σχετικά θέματα. Εξάλλου, το βιβλίο αυτό, παρότι απευθύνεται κυρίως στο εκπαιδευτικό κοινό, αφορά και κάθε ενεργό πολίτη που ενδιαφέρεται για τα θέματα περιβάλλοντος στην Ελλάδα. (από το οπισθόφυλλο)
Θα θέλαμε κλείνοντας το βιβλίο αυτό ο αναγνώστης να μπορεί να απαντήσει στον εαυτό του και στους άλλους αν η «Περιβαλλοντική» στην οποία εμπλέκεται αξιοποιεί την «Επιστήμη» και σε ποιο βάθος, αν υπηρετεί συγκεκριμένη «Ηθική» και σε ποιες αξίες βασίζεται ή αν είναι «Εκπαίδευση» και τι αποτελέσματα έχει στους μαθητές. Ελπίζουμε ότι μέσα από συνοπτικές περιγραφές, με τις συχνές αναφορές στη σχολική πρακτική και με τις παραπομπές σε εκτενή βιβλιογραφία θα δοθεί μια προσωπική μεν αλλά συγκροτημένη άποψη για την «Περιβαλλοντική» τόσο σε έμπειρους σε αυτήν εκπαιδευτικούς όσο και σε όσους θα ήθελαν να ασχοληθούν στο μέλλον.
Φιλοδοξία μας είναι να ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευτικούς που ασχολούνται με την ΠΕ να συνεχίσουν και να πείσουμε ακόμα περισσότερους ότι αυτή η ενασχόληση αξίζει τον κόπο. Αξίζει επειδή προσφέρει στους εκπαιδευτικούς μια δημιουργική διέξοδο, επειδή στρατεύει τους μαθητές σε έναν υψηλό σκοπό και επειδή φροντίζει τον πλανήτη που δανειστήκαμε από τα παιδιά μας.
Στο 1ο κεφάλαιο του βιβλίου περιγράφονται σε αδρές γραμμές βασικά στοιχεία για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, όπως η ιστορία της, οι αρχές και στόχοι της, ο τρόπος εισαγωγής της στο εκπαιδευτικό σύστημα και η θέση της στα εκπαιδευτικά συστήματα διαφόρων χωρών.
Στο 2ο κεφάλαιο περιγράφονται τα αντίστοιχα στοιχεία για την Περιβαλλοντική Επιστήμη, όπως η ιστορική της εξέλιξη, το αντικείμενό της, το περιεχόμενο των σχετικών εγχειριδίων, τα σχετικά διεθνή περιοδικά και οι δυνατότητες σπουδών σήμερα στην Ελλάδα.
Στο 3ο κεφάλαιο επιχειρείται μια αδρομερής καταγραφή βασικών απόψεων στον χώρο της Περιβαλλοντικής Φιλοσοφίας και Ηθικής με σκοπό την τοποθέτηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη διαμάχη ανθρωποκεντρισμού-βιοκεντρισμού.
Στο 4ο κεφάλαιο διερευνάται η σχέση Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Περιβαλλοντικής Επιστήμης με την παράθεση στοιχείων ιστορικού, επιστημονικού κι εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Γενικά, υποστηρίζεται η άποψη ότι τα δυο πεδία συνδέονται στενά μέσα από α) την επιδίωξη κοινών στόχων και τη χρήση παρόμοιας μεθοδολογίας β) την επιδίωξη ανάπτυξης της κριτικής σκέψης γ) την αξιοποίηση της συστημικής προσέγγισης δ) τον προσανατολισμό σε κοινές αξίες, όπως η αειφορία και ε) τη βιοκεντρική προσέγγιση σε ηθικά ζητήματα που προκύπτουν σε σχέση με τη μελέτη του περιβάλλοντος.
Στο 5ο κεφάλαιο παρατίθενται ερευνητικά δεδομένα που ενισχύουν τα παραπάνω επιχειρήματα και δίνουν έμφαση α) στο αίτημα για αλλαγές στην εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες β) στην ανάγκη διδασκαλίας της Περιβαλλοντικής Επιστήμης και γ) στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών στις Φυσικές/Περιβαλλοντικές Επιστήμες.
Στο 6ο κεφάλαιο αποτιμάται η ελληνική περίπτωση μέσα από α) σύντομη ιστορική ανασκόπηση της ΠΕ στην Ελλάδα β) κριτική θεώρηση της ΠΕ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και γ) περιληπτική αναφορά της εκπαίδευσης εκπαιδευτικών σε περιβαλλοντικά θέματα στην Ελλάδα.
Αχιλλέας Μανδρίκας.
Σημείωση της teacherland.gr: Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλέντη, όπου ο Αχιλλέας εκτός από τον συγκεκριμένο τίτλο έχει εκδόσει δύο ακόμη βιβλία: “‘Αλιμος – Γνωρίζω τον τόπο μου μέσα απο περιβαλλοντικά μονοπάτια” (2005), και “Κρυφό σχολειό – Μύθος ή πραγματικότητα” (1992).
