Παιχνίδι ότι πιο πολύτιμο στην ζωή ενός παιδιού.
Γράφει ο Αναπτυξιολόγος Παιδίατρος, Ανδρέας- Κωνσταντίνος Πετρόπουλος & η Κοινωνική Λειτουργός, Μαριάννα Χατζή.
Το παιχνίδι είναι ένα πολύμορφο και σύνθετο φαινόμενο. Με την ευρύτερη έννοια του, το παιχνίδι ορίζεται ως οποιαδήποτε αυθόρμητη ή οργανωμένη δραστηριότητα , η οποία παρέχει χαρά , διασκέδαση ή ψυχαγωγία.Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες κατά καιρούς για την αξία του παιχνιδιού. Κατά τον Piaget,το παιχνίδι θεωρείται ως πράξη αφομοίωσης και όχι συμμόρφωσης στην πραγματικότητα.
Το παιδί κατά το παιχνίδι μπορεί να χειρίζεται ελεύθερα τα πράγματα, να τα χρησιμοποιεί με τον δικό του φανταστικό τρόπο , ακόμα και εάν παραμορφώνει την πραγματική τους λειτουργία, έτσι ώστε να ικανοποιήσει τις προσωπικές του ανάγκες. Από την άλλη πλευρά, ο Meckley προσδιορίζοντας το παιχνίδι, θεωρεί ότι θα πρέπει να είναι ελεύθερη επιλογή των παιδιών, να κατευθύνεται από εσωτερικά κίνητρα, να παρέχει ευχαρίστηση και ικανοποίηση, να είναι αυτοκατευθυνόμενο, να έχει νόημα για το ίδιο το παιδί και τέλος να εμπλέκει ενεργά τους παίκτες.
Αφήστε τα παιδιά σας να παίξουν με την ψυχή τους!
Η αξία του παιχνιδιού κατά την διάρκεια των χρόνων είναι ανεκτίμητη. Μέσα από αυτό προωθούνται η σωματική και η ψυχική υγεία καθώς και η κοινωνική και συναισθηματική ευημερία. Το παιχνίδι είναι η παγκόσμια γλώσσα των παιδιών και με αυτό μπορούν να εκφράζονται είτε λεκτικά , είτε εξωλεκτικά. Το παιχνίδι μπορεί να είναι μιμητικό,διερευνητικό,δημιουργικό,φανταστικό πχ να μεταμορφώνεται το παιδί σε κάποιον υπερ-ήρωα, να είναι λειτουργικό ,δηλαδή να χρησιμοποιεί αντικείμενα με την σωστή τους λειτουργία, μπορεί να είναι μάθησης και μπορεί να είναι και παιχνίδι ρόλων . Μέσα από αυτά το παιδί χρησιμοποιεί την φαντασία του και ταυτόχρονα απελευθερώνει και εκτονώνει την ένταση του. Επίσης, του δίνεται η δυνατότητα να αποχωρήσει από το παιχνίδι εάν νιώσει ότι παύει να είναι ενδιαφέρον ή εάν του προκαλέσει ένταση. Το παιχνίδι είναι επίσης ένα μέσο με το οποίο το παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει το άγνωστο και εξωπραγματικό στοιχείο που μπορεί να του προκαλεί φόβο και άγχος.
Πολύ σημαντική παράμετρος είναι ότι το παιχνίδι εμπλέκει το παιδί στο κομμάτι της συμμετοχής και της αλληλεπίδρασης με τον γύρω κόσμο. Έτσι ενώ το παιδί στην αρχή παίζει μόνο του, όσο περνάει ο καιρός αρέσκεται να αλληλεπιδρά με συνομήλικα παιδάκια και να συμμετέχει στις μικρές αρχικά παρέες. Με το παιχνίδι τα παιδιά ικανοποιούν πολλές φορές την περιέργεια τους και βάζουν σε δράση την επινοητικότητα τους και την φαντασία τους. Ταυτόχρονα μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση, το παιχνίδι αποτελεί ευκαιρία για ανάπτυξη και καλλιέργεια του γραπτού και προφορικού λόγου και οικοδόμηση της γνώσης.
Χρειάζεται όρια και κανόνες το παιχνίδι;
Το παιχνίδι χαρακτηρίζεται από ελευθερία και γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, διότι είναι από τις λίγες δραστηριότητες στις οποίες δεν μπαίνουν αυστηροί κανόνες και όρια. Τα παιδιά χρειάζονται σίγουρα όρια και κανόνες για να μεγαλώσουν με ασφάλεια, όμως στο παιχνίδι αυτό δεν ισχύει. Παρά την ελευθερία όμως, μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι να σέβονται τον συμπαίκτη τους, μαθαίνουν να περιμένουν την σειρά τους, μαθαίνουν να συνεργάζονται και μαθαίνουν παίζουν με γνώμονα την αμοιβαία και δίκαια κατανομή της χαράς.Το αυθόρμητο και ελεύθερο παιχνίδι ως δραστηριότητα αποτελεί την διαδικασία μέσα από την οποία τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο και μιλούν γι’ αυτόν.
Μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσεται και το συναίσθημα στα παιδιά, είτε με την χαρά όταν βιώνουν διάφορες ευχάριστες συναισθηματικές καταστάσεις πχ. να κερδίσει σε ένα παιχνίδι, ή ακριβώς το αντίθετο με το να χάσει σε κάποιο παιχνίδι και να βιώσει άρνηση, θυμό, στεναχώρια κτλ.
Οι επιδράσεις του παιχνιδιού στο παιδί έχουν σαν στόχο την σωστή ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη και ταυτόχρονα μάθηση . Μέσα από αυτό ενσωματώνει νέες γνώσεις ,ικανότητες, ιδέες και εμπειρίες και κάνει μέρος του τα νέα συναισθηματικά και γνωσιακά ερεθίσματα.
Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής ενός παιχνιδιού για το παιδί;
Το πιο βασικό κριτήριο είναι να του προσφέρουν το παιχνίδι που επιθυμεί. Σκεφτείτε τον εαυτό σας, πόσο απογοητευμένος μπορεί να νιώσει όταν δεν λάβετε το δώρο που θέλετε! Βέβαια, τα παιχνίδι αυτό πρέπει να ανταποκρίνεται στις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας και να είναι ασφαλές και κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού (ειδικά για παιδιά κάτω των 5 ετών καλό θα είναι να μην περιέχει πολλά μικρά κομμάτια). Τα παιχνίδια πρέπει να αντέχουν και να μην είναι εύθραυστα διότι ειδικά τα παιδιά μικρής ηλικίας έχουν την τάση να τα χτυπάνε κατά την διάρκεια της «εξερεύνησης» τους. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιχνίδια ανήκουν στα ίδια τα παιδιά,οπότε έχουν και δικαίωμα να παίξουν με αυτά όπως εκείνα θέλουν.Το παιχνίδι εξάλλου, όπως αναφέρει και ο Froebe lFriedrich, είναι η σημαντικότερη εξέλιξη της παιδικής ηλικίας, καθώς το παιχνίδι από μόνο του αποτελεί έκφραση του τι υπάρχει στην ψυχή του παιδιού.
Μερικές χρήσιμες οδηγίες για παιχνιδίσματα με τους γονείς!
Ας σκεφτούμε επίσης το εξής κάθε φορά που μιλάμε για παιχνίδι. Τα παιδιά δεν χρειάζονται ευφάνταστα παιχνίδια για να είναι χαρούμενα. Για αυτό επιλέξτε να παίζετε με τα παιδιά με παιχνίδια της φύσης στην ίδια τη φύση, παιχνίδια που μπορούν να κατασκευαστούν από ανακυκλώσιμα υλικά, όπως χαρτόκουτες, μπουκάλια καλαμάκια, μπολάκια και ότι άλλο φανταστεί ο νους σας! Το παιδί με αυτό τον τρόπο έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει ακόμα περισσότερο τη φαντασία του και να δημιουργήσει παιχνίδια από το πουθενά. Ακόμα και με υλικά από το σπίτι, όπως φακές, αλεύρι, νερό φασόλια, αυτοσχέδια σπιτάκια από μαξιλάρια, χειροποίητες στολές και υφάσματα, το παιδί μπορεί να παίξει να δημιουργήσει και να ανακαλύψει! Δεν υπάρχει σωστό και λάθος στο παιχνίδι για αυτό αφήστε τα παιδιά ελεύθερα να παίξουν με ότι τραβάει η ψυχή τους. Αποφύγετε την έκθεση σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και προτιμήστε την επαφή μα το απλό παραδοσιακό παιχνίδι. Επενδύστε στο ξύλινο παιχνίδι καθώς και σε βιβλία και επιτραπέζια που προάγουν τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών, προσκαλέστε φίλους στο σπίτι και αναπτύξτε το αίσθημα της κοινωνικότητας και του μοιράσματος! Το παιδί χτίζει παιδικές μνήμες από την ποιότητα της ενασχόλησης μαζί του και πιστέψτε μας ότι όσο πιο πολύ εντάξετε το παιχνίδι στην καθημερινότητα σας τόσο περισσότερο η σχέση με τα παιδιά σας θα είναι υγιής!
Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος, Αναπτυξιολόγος Παιδίατρος
Υποψήφιος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείου Παίδων “Αγία Σοφία”
Μαριάννα Χατζή, Κοινωνική Λειτουργός, MS.c Ιατρικής
Σύμβουλος Οικογένειας
Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
